Festiwal Łódź Wielu Kultur (od 2002 roku Festiwal Dialogu Czterech Kultur, a od 2009 roku Festiwal Łódź Czterech Kultur) zaistniał niemal ćwierć wieku temu – w czasie, gdy Łódź wydobywała się z ekonomicznego i społecznego kryzysu, wywołanego bolesnym procesem transformacji. Festiwal przywracał łodzianom dumę ze swojego miasta, a przyjezdnym udowadniał, że jest ono miejscem wyjątkowym, którego oryginalna kultura wciąż czeka na odkrycie i docenienie. Przypominał, że historię Łodzi tworzyli pospołu Żydzi, Niemcy, Polacy, Rosjanie i przedstawiciele wielu innych nacji. Był świętem różnorodności i międzykulturowego dialogu.
Wraz z upływem lat ten najbardziej łódzki z łódzkich festiwali przekształcał się w przestrzeń refleksji nad palącymi tematami współczesności. Umieszczając w centrum ideę dialogu, zarazem daleki był od projektowania idealizowanej wizji bezkonfliktowego współistnienia kultur. Stawiał pytania o dzisiejsze znaczenie praw człowieka, wprowadzał edukację antydyskryminacyjną, upominał się o szacunek dla każdego życia, a zarazem o uznanie dla ocalającej mocy wspólnoty.
Pragniemy, by te kwestie nadal wybrzmiewały z całą mocą w festiwalowych wydarzeniach.
Przez ponad dwie dekady trwania Festiwalu Łódź doświadczyła głębokich przemian. Poprzemysłowe dziedzictwo doczekało się spektakularnych reinterpretacji, dzięki czemu dziewiętnastowieczne fabryki i pałace fabrykantów dziś na nowo pulsują życiem. Jednocześnie zmienia się charakter miejskiej wspólnoty – ulice znów, jak przed stu laty, stają się wielojęzyczne. O głos i widoczność w demokratycznym polis dopominają się kolejne dotąd marginalizowane społeczności.
Wraz ze zmieniającym się światem, zmienia się nasze rozumienie kultury. Kultura poszerza swoje pole – tożsamości kulturowej nie można dziś łączyć jedynie z poczuciem przynależności do etnicznej, narodowej czy religijnej wspólnoty. Wiemy, że jest dużo bardziej zróżnicowana, płynna i otwarta, że kształtuje ją znacznie bogatsza sieć wspólnotowych związków i doświadczeń. Pejzaż kulturowy tworzony przez tak rozumiane tożsamości wymaga innego opisu. Dlatego współczesną Łódź chcemy przedstawić jako przestrzeń, w której koegzystują ze sobą – i wzajem się przenikają – nie tylko kultury ukraińska, polska czy romska, ale także feministyczna, queerowa, ludowa, osób z niepełnosprawnościami, ekologiczna, kultura dzieci i młodzieży. Więcej – chcemy zapytać o kulturę jako fenomen, w którego tworzeniu uczestniczą nie tylko ludzie. Zwracamy uwagę na to, że ludzkie kultury są zaledwie częścią złożonych ekosystemów i że od przetrwania tych ekosystemów zależy nasze dalsze istnienie.
Proponując nową nazwę, Festiwal Łódź Wielu Kultur, nie zamierzamy odcinać się od ideałów, o których urzeczywistnieniu marzyli pomysłodawcy tego wyjątkowego święta. Mamy jednak przekonanie, że wierność tym ideałom nakłada na nas obowiązek podążania za zmianami, jakie zachodzą w kulturowym krajobrazie Łodzi, a także we współczesnym rozumieniu i doświadczaniu kultury.
Chcemy, by Festiwal był lustrem, w którym ta nowa Łódź może się przejrzeć. Zarazem pragniemy, by przyczyniał się do jej dalszej zmiany, przekształcania w miasto przyszłości – wrażliwe, otwarte na różne społeczności, szanujące odmienne doświadczenia i tożsamości, budowane na dialogu, empatii i trosce o każde istnienie.
Chcemy, by kulturowa różnorodność ujawniła się w ramach Festiwalu na jeszcze jednym poziomie – by stawał się on miejscem spotkania i współpracy osób artystycznych reprezentujących szerokie spektrum twórczych dyscyplin: od teatru, performensu, filmu, literatury, poprzez muzykę, sztuki wizualne, aż po różne formy artystycznego aktywizmu. Wśród kreujących wydarzenia składające się na Festiwal widzimy miejsce zarówno dla artystów i artystek cieszących się międzynarodowym uznaniem, jak i dla osób ważnych ze względu na swoją działalność na rzecz łódzkiej społeczności. Do współpracy zapraszamy i duże instytucje kultury, i niewielkie, działające lokalnie organizacje non-profit. W ten sposób przekształcamy Festiwal w platformę wymiany odmiennych idei i doświadczeń artystycznych, a zarazem miejsce nawiązywania kontaktów, które w przyszłości mogą zaowocować nowymi wspólnymi przedsięwzięciami.
